मित्रांनो, मी विष्णू भोपे, निवृत्त कार्यकारी अभियंता, आणि निवृत्तींनंतर, औरंगाबाद(संभाजीनगर) येथील कोर्टात वकिली करणारा हौशी वकील!

मी अधून मधून माझे कांही अनुभव, कांही किस्से, थोडेसे रंजक आणि विनोदी पध्दतीने तुमच्या समोर मांडण्याचा प्रयत्न करीत असतो.

पण आज मी दि. २९ नोव्हेंबर २०१७ रोजी अहमदनगरच्या सेशन्स कोर्टात कोपर्डीच्या गाजलेल्या खटल्याच्या निकालाबद्दल सांगणार आहे. वरील खटल्याचा निकाल २९ नोवेंबर २०१७ रोजी लागणार होता, आणि एक practising advocate  म्हणून मला या खटल्याच्या निकालाबद्दल प्रचंड उत्सुकता होती. (मी सेवेत असतांनाच, माझ्या आवडीचा विषय म्हणून LL.B  केले, आणि सेवा निवृत्तीनंतर औरंगाबाद येथील कोर्टात प्रॅक्टिस सुरू केली)

त्या दिवशी कोर्टात खूप गर्दी होणार होती, म्हणून २९ नोव्हेंबरला सकाळीच  सातची बस पकडून मी साडेनऊ वाजता मा. न्यायाधीश श्रीमती सुवर्णा केवले यांच्या कोर्ट रूममध्ये जाऊन बसलो. हा खटला संपूर्ण महाराष्ट्रातच नव्हे तर देशात गाजला होता व तिन्ही आरोपींना फाशीच व्हावी या मागणी साठी राज्यभर ठिकठिकाणी मोर्चे निघाले होते व आंदोलनही झाले होती. प्रसार माध्यमांनीही   हे प्रकरण खूप  लावून धरले होते.

दहा वाजेपर्यंत कोर्ट हॉल  खचाखच भरला .सुमारे १५ पोलिस व ४ कमांडोज  हॉललध्ये बंदोबस्तासाठी  तैनात होते.चौघे पिस्तुलधारी होते. तिन्ही आरोपींना सकाळी ९ वाजताच सशस्त्र पोलिसांनी कोर्ट हॉलमध्ये आणून सगळ्यात मागच्या बेंचवर आणून बसवले होते .कोर्टाच्या इमारतीच्या आवारात सुमारे २०० पोलिस तैनात केले होते. TV चे पंधरा चॅनल्सचे कॅमेरामेन व रिपोर्टर्स बातम्यांचे बाईट्स घेण्यासाठी सज्ज होऊन ताटकळत बसले होते. कोर्टाच्या प्रांगणात सुमारे एक हजार लोक असावेत . येणाऱ्या प्रत्येकाची मेटल डिटेक्टरने तपासणी केली जात होती.कोर्टाच्या परिसराला एखाद्या सैन्याच्या छावणीचे स्वरुप आले होते.

कोर्टात निर्भयाचे( पीडित मुलीचे नांव प्रसिद्ध करण्यास कायद्यानुसार मनाई आहे)  आई वडील , बहीण भाऊ इतर नातेवाईक निकाल ऐकण्यासाठी हजर होते. त्यांच्या गावातील लोक पण होते. तिन्ही आरोपींचे वकील गैरहजर होते तसेच त्यांचे नातेवाईकही गैरहजर होते. कोर्ट हाॅलमध्ये माझ्यासह सुमारे १५ वकील हजर होते. हॉलच्या बाहेर व  कॉरिडॉरमध्ये प्रचंड गर्दी होती.कोर्टहॉलमध्ये शिक्षेबद्दल कुजबुज सुरू होती.बहुतेकांचा सूर असा होता की आरोपी नंबर एकला फाशी होईल व बाकीच्या दोघांना जन्मठेप होईल.

सुमारे ११:०० वाजता ॲड. उज्वल निकम दोन पोलिस व दोन कमांडोज यांच्या संरक्षणात कोर्टात दाखल झाले.नंतर ११:२३ ला शिपायाने ‘ होशियार’ असा पुकारा केला.सगळे जण उभे राहिले. नंतर लगेच न्यायाधीश श्रीमती सुवर्णा केवले आल्या. त्यांनी सर्वांना नमस्कार केला. उपस्थितांनी व मी ही त्यांना प्रथेप्रमाणेवाकून नमस्कार केला. हॉलमध्ये कुजबुज वाढली.तशा जज्ज मॅडम रागावल्या . त्यांनी लगेच तंबी दिली ,सगळे जण एकदम शांत रहा. कुणाचाही आवाज ऐकू आला तर मी contempt ची नोटीस देईन .यानंतर सगळे एकदम चिडीचूप झाले. कोर्टात एकदम टाचणी पडली तरी आवाज येईल इतकी शांतता झाली.  मग न्यायाधिशांनी तिन्ही आरोपींना त्यांच्या शिक्षा त्यांना स्पष्टपणे ऐकू याव्यात म्हणून समोर आणण्याचे फर्मावले . तसे पोलिसांनी तिन्ही आरोपींना समोर आणून उभे केले.तिन्ही आरोपी कोर्टासमोर हात जोडून उभे होते.अवघ्या सहा मिनिटांमध्ये कोर्टाने तिन्ही आरोपींना त्यांचे नाव व पत्ता वाचून वेगवेगळ्या कलमांखाली शिक्षा सुनावली. तिघांनाही ३ वर्षांची शिक्षा, जन्मठेपेची शिक्षा व फाशीची शिक्षा व दंड रू २००००/- अशी शिक्षा  वेगवेगळ्या कलमांखाली सुनावली. यापैकी फाशीची शिक्षा मात्र हायकोर्टाकडून कन्फर्मेशन आल्यानंतरच अमलात आणता येते. ( CRPC Section 366 )

शिक्षेचे वाचन ( operative part ) करून न्यायाधीश त्यांच्या ॲंटीचेंबर मध्ये गेल्या. हॉलमध्ये दाटीवाटीने बसलेल्या सर्वांच्या चेहेऱ्यावर समाधान दिसत होतं .निकाल ऐकताच इतका वेळ नि:शब्द बसलेल्या  निर्भयाच्या आईला रडू कोसळले.तिचे नातेवाईक तिचे सांत्वन करता करता स्वत:पण रडत होते.

हळूहळू कोर्टहॉल मध्ये असलेले पन्नास साठ लोक बाहेर निघू लागले. ॲड. उज्वल निकमही त्यांच्या कमांडोजच्या संरक्षणात बाहेर पडले. मी  चपळाईने त्यांच्या पुढे गेलो व त्यांच्याशी शेक हॅंड करून त्यांना म्हटले , Congratulations Sir , very well done ‘

एका क्षणात फाशीच्या शिक्षेची बातमी आसमंतात पसरली.

नंतर मी कोर्टाच्या प्रांगणात     आलो. तिथे गर्दी केलेल्या हजारएक स्त्री पुरूषांच्या चेहेऱ्यावर फाशीच्या शिक्षेचा निकाल ऐकून समाधान पसरले होते. जमलेले लोक  खूपच  उत्तेजित  झाले होते.

दहा पंधरा चॅनलवाल्यांनी अॅड .उज्वल निकम यांना  गराडा घातला.त्यांनी मराठी, हिंदी व इंग्रजी या तिन्ही भाषांमध्ये कोर्टाचा निकाल सांगितला. त्यावेळी सर्व लोक जे दूरदर्शनवर पाहत होते, ते मी प्रत्यक्ष तिथे हजर राहून पाहत आणि अनुभवत होतो.

कांही चॅनलवाल्यांनी निर्भयाच्या कुटुंबियांची मुलाखत  घेतली .

हा संपूर्ण निकल  १४५ पानांचा  आहे.ततो  जवळपास पूर्ण  माझ्या वाचनात आला .त्यातला निर्भयाचा  पोस्ट मोर्टेम रिपोर्ट वाचून अंगावर शहारे आले आणि या तिन्ही माणसांच्या रूपात वावरणाऱ्या क्रूर नराधम राक्षसांना फाशीची शिक्षाच होणे आवश्यक होते असे वाटले. १५ वर्षाच्या निष्पाप मुलीवर अत्याचार करून , तिच्या शरीराचे लचके तोडून तिच्या शरीराची विटंबना करून तिचे नरड्यात बोळे कोंबून तिची मान १८० अंशात पिरगाळून या नराधमांनी तिचा खून केला.

कोर्टाने हा गुन्हा Rarest of the rare असे मत नोंदवून तिन्ही आरोपींना फाशीची शिक्षा सुनावली. ही बातमी बाहेर पसरताच कोर्टाच्या आवारात जमलेल्या हजारएक लोकांनी प्रचंड जल्लोष सुरू केला व नारेबाजी सुरू केली..

कोर्टहॉल मध्ये ज्यावेळी न्यायाधीश सुवर्णा केवले यांनी तिन्ही नराधम आरोपींना फाशीची शिक्षा सुनावली त्यावेळी माझ्या मनात क्षणभर विचार आला की महिषासूर मर्दिनी देवीने न्यायाधीश सुवर्णा केवले यांचे रूप धारण केले आहे व आरोपींच्या रूपात वावरणाऱ्या तिन्ही राक्षसांना मृत्यूदंडाची शिक्षा दिली आहे.

एक संवेदनशील माणूस म्हणून मी न्यायदेवते समोर नतमस्तक होतो.

न्यायदेवतेला शतश: प्रणाम