Madhav Bhope - Blissful Life

प्रत्येक परिस्थिति-उन्नतीकी सामग्री

November 28, 2024March 31, 2024 by Madhav Bhope

सुखस्य दुःखस्य न कोऽपि दाता
परो ददातीति कुबुद्धिरेषा।
अहं करोमीति वृथाभिमानः
स्वकर्मसूत्रे ग्रथितो हि लोकः॥

भगवान श्रीराम वनवासमे गये तो दूसरी रात्रीमे शृंगवेरपूरमे विश्राम किया. गुहने बहुत आदर-सत्कार किया. रात्रीके समय जब श्रीरामजी सो गये तब लक्ष्मणजी धनुष्य-बाण लेकर पहरेपर बैठ गये. वहा आपस मे वार्ता हो रही थी. निषादराजने कहा- देखो! उस कुटिल कैकेयीने रामजी और सीताजी को सुखके अवसर पर दुःख दे दिया.

तब लक्ष्मणजीने उपरोक्त श्लोक कहा.

इस श्लोक का अर्थ है कि सुख-दुःख का देनेवाला दूसरा कोई नही है. सुख दुःख दूसरा देता है यह मानना कुबुद्धी है.

‘दुःख तो दूसरा देता है और सुख मै स्वयं कर लेता हूं ‘ यह मानना झूठा अभिमान है . सभी मनुष्य अपने कर्म-सूत्रसे बंधे हुवे है. सभी अपने किये हुवे कर्मो का फल भोगते है.

सीधी बात तो यही है कि सुख-दुःख अपने कर्मो का ही फल-भोग है, पर वास्तवमे सुखी और दुःखी होना कर्मो का फल नही है; यह तो मूर्खताका फल है .

प्रायः लोग कहते है- “जिसके पास बाहरकी सामग्री बहुत है तथा जिसको अनुकूल परिस्थिती प्राप्त है- वह बहुत सुखी है.”

बडा घर है, पासमे रुपये बहुत है, कुटुंब अनुकूल है; शरीर निरोग है; समाजमे सब तरहसे इज्जत-प्रतिष्ठा है तो वह सुखी समझा जाता है; और जिसके पास अन्नका अभाव है; संतान नही है; शरीर रोगी है; रहनेके लिये घर नही है, पासमे पैसा नही है, तो वह मनुष्य बहुत दुःखी कहा जाता है.

सुख-दुःखकी एक परिभाषा यह हुई कि सुख नाम हुवा बाहरकी अनुकूल सामग्री का और दुःख नाम हुवा बाहरकी सामग्रीके अभाव का.

दूसरी वास्तविक परिभाषा सुख-दुःखकी यह है कि जिसके मन मे हर समय प्रसन्नता ‘रहती है-वही सुखी है.

चाहे उसके पास बाहरी सामग्री कम है अथवा नही है या बहुत अधिक है, पर जिसके मनमे चिंता-फिकर नही है, वही सुखी है.

बाहरकी सामग्री अत्यधिक मात्रा मे रहते हुवे भी हृदय जलता है, मनमे दुःख-संताप है, तो वह दुःखी ही है

स्वामी रामसुखदासजी के प्रवचनोसे .

इसका आगेका भाग अगले ब्लॉगमे पढिये.

Cycle brand Pure Gavi Cow Dung Sambrani Dhoop cups for Pooja. Click to buy on Amazon

Need and Desire आवश्यकता और इच्छा

November 28, 2024March 29, 2024 by Madhav Bhope

आवश्यकता और इच्छा

बिलकुल अनजानेपनका नाम अज्ञान नहीं है और पूरी जानकारीका नाम भी ज्ञान नहीं है। कुछ जानते है और कुछ नहीं जानते, इसका नाम अज्ञान है, अर्थात, अधूरे ज्ञानको अज्ञान कहते है। सर्वथा ज्ञानके अभावकों अज्ञान नहीं कहते। जैसे पत्थरकों कोई अज्ञानी नहीं कहता; क्योंकि उसमे ज्ञान है ही नहीं। दूसरा अज्ञानी वो है जो जानता है पर मानता नहीं है। यदि वह जैसे जानता है वैसे ही मान ले और वैसे ही कर ले तो उसका अज्ञान बिलकुल दूर हो जायेगा इसमे न किसी के पास जाने की आवश्यकता है न सीखनेकी।

मनुष्य क्या जानता है? यह जानता है कि शरीर, कुटुम्ब, संसार सब के सब पहले नहीं थे और फिर नहीं रहेंगे। परंतु मै पहले भी था और शरीरके बाद भी रहूँगा। परंतु इस बात को हम मानते कहाँ है? हम शरीर और संसार को रखना चाहते है। हम चाहते है कि शरीर निरोग रहे, धन-संपत्ति आ जाय, आदर सत्कार हो। परंतु कौन नहीं जानता कि जिस शरीर और नाम को लेकर हम यह सब चाहते है, वह शरीर और नाम पहले भी था, पर वह आज याद ही नहीं है, ऐसे ही यह शरीर और नाम भी याद नहीं रहेगा जिसके लिए दिन रात परिश्रम कर रहे है। इसका नाम अज्ञान है।

मनुष्यके भीतर इच्छा होती है। उसके दो भाग होते है। एक होती है ‘कामना’ और एक होती है ‘आवश्यकता’। उदाहरणके के लिए, जैसे भूख लगी तो भूख मे खाद्य पदार्थ की आवश्यकता है, जिससे प्राण रह सकते है। ऐसे ही प्यास मे जल की आवश्यकता है। परंतु कामना या इच्छा क्या है? इच्छा है, कि भोजन बढ़िया हो, मीठा हो, स्वादिष्ट हो, जल ठंडा हो, मीठा हो। भूख बातोसे नहीं मिटेगी; परंतु इच्छा विचारसे मिट जाएगी। जैसे अमुक वस्तु स्वादिष्ट है, पर कुपथ्य है। अतः नहीं खाएंगे; क्योंकि इससे रोग बढ़ सकता है। यह तो एक दृष्टांत हुआ।

ऐसीही स्वयमको परमात्मा की आवश्यकता है। संसारकी तो मात्र इच्छा है, आवश्यकता है ही नही । क्योंकि स्वयं परमात्मा का अंश है।

स्वामी रामसुखदासजी के प्रवाचनोंसे उपर दिया हुवा परिच्छेद लिया गया है ।

यह दूसरों को बताने लिए न रहकर, जिस दिन स्वयं को लागू कर सकूँगा उस दिन धन्य हो जाऊंगा।

व्हावी ऐसी होळी जेणे मुक्तीची दिवाळी

November 28, 2024March 24, 2024 by Madhav Bhope

खालील रचना आज होळीच्या निमित्ताने एका WhatsApp ग्रुपवर आली आणि खूप आवडली.

त्यामुळे ती इथे देत आहे.

सदरील रचनेचा इंटरनेट वर शोध घेतला असता, यू ट्यूब वर सदरील रचना गायलेला एक व्हिडीओ ही मिळाला, त्याची लिंक येथे देत आहे, मूळ यू ट्यूब क्रिएटर यांना त्याबद्दल काही हरकत नसेल असे गृहित धरून.

तसेच ही रचना संत जनाबाईंची आहे असे प्रथमदर्शनी वाटते, पण वरील व्हिडीओच्या कॉमेंट्स मध्ये खुद्द क्रिएटरनी केलेल्या खुलाशाप्रमाणे, ही रचना डॉक्टर प्रसाद वाळिंबे यांची आहे . तर त्यांचीही परवानगी गृहित धरून सर्वांपर्यंत ही रचना पोचवण्याचा प्रयत्न करीत आहे.

कराया साजरा ।
होलिकेचा सण ।
मनाचे स्थान ।
निवडीले ।।

ऐसे ते स्थान ।
साधने सरावले ।
भक्तीने शिंपिले ।
केले सिद्ध ।।

त्या स्थानी खळगा। समर्पणाचा केला।
त्यात उभा ठेला ।
अहंकार एरंड ।।

रचलीया तेथे।
लाकडे वासनांची ।
इंद्रीयगोवऱ्याची।
रास भली ।।

गुरुकृपा तैल ।
रामनाम घृत ।
अर्पिले तयात ।
ऐसे केले ।।

रेखिली भोवती ।
सत्त्कर्म रांगोळी ।
भावरंगाचे मेळी ।
शोभिवंत ।।

वैराग्य अग्नीसी ।
तयाते स्थापिले ।
यज्ञरूप आले ।
झाली कृपा ।।

दिधली तयाते।
विषय पक्वान्नाहुती ।
आणिक पुर्णाहूती ।
षड्रिपु श्रीफळ।।

झाले सर्व हुत ।
वैराग्य अग्नीत ।
जाणावया तेथ ।
नूरले काही ।।

वाळ्या म्हणे जनी ।
व्हावी ऐसी होळी ।।
जेणे मुक्तीची दिवाळी।
अखंडित ।।

होळीपौर्णिमेच्या हार्दिक शुभेच्छा.

In search of happiness- The story of the princess of Kashi

March 24, 2024March 20, 2024 by Madhav Bhope

In Search of happiness- Story of the Princess of Kashi

In search of happiness- The story of the princess of Kashi

आपल्या सर्वांनाच गोष्टी ऐकायला खूप आवडते. आपल्या पूर्वजांना हे माहिती होते, आणि वेदांतातील क्लिष्ट प्रमेये सोपी करून सांगण्यासाठी त्यांनी रंजक गोष्टींचा खुबीने वापर केला आहे.

आपण जो आनंद शोधतो, तो बाहेर कुठे नसून आपल्या आतच आहे हे सांगण्यासाठी खालील कथा खूप उद्बोधक आहे.

खूप वर्षांपूर्वी, एका राजाच्या दरबारात, मनोरंजनासाठी, दरवर्षी जी नाटके होत, त्यात एके वर्षी, “काशीची राजकन्या” या नावाचे एक नाटक बसवायचे ठरले.

त्यात काशीच्या राजकन्येची लहानपणाची भूमिका एका लहान मुलीला द्यायची होती. त्यावेळी त्या भूमिकेला योग्य कोणी मुलगी सापडत नसल्याने, राजाच्या राणीने, आपल्या छोट्याशा पाच वर्षांच्या मुलालाच, मुलीचे रूप देऊन ती भूमिका करू देत असे सुचविले. भूमिकेत विशेष काही करायचे नव्हते, फक्त, छान नटून सजून, उभे राहायचे होते, त्याप्रमाणे ती भूमिका देण्यात आली आणि नाटक छान पार पडले. राजकुमार त्या भूमिकेत इतका गोड दिसत होता, की राणीने, राजदरबारातील चित्रकाराला सांगून त्याचे त्या मुलीच्या वेषात एक छान चित्र बनवून घेतले. चित्रकाराने चित्र बनवून, त्याला नाव दिले, “काशीची राजकुमारी”. त्याखाली सवयीप्रमाणे छोट्या अक्षरात आपले नाव आणि तारीख नोंद केली.

काही वर्षांनंतर ते चित्र राजवाड्याच्या तळघरात, कुठेतरी ठेवून देण्यात आले.

आता राजाचा मुलगा, तो राजकुमार, 20 वर्षांचा झाला होता. त्याचे रूपांतर एका देखण्या, उमद्या तरण्याबांड युवकात झाले होते.

एके दिवशी तो राजवाड्यात फिरता फिरता, तळघराच्या पायऱ्या उतरून, तळघरात आला. तिथे काय काय आहे ते तो उत्सुकतेने पाहू लागला.

तिथे त्याला एक छोट्या सुंदर गोंडस मुलीचे चित्र दिसले, ज्यावर लिहिले होते, “काशीची राजकुमारी”.

त्या चित्राखालील तारीख पाहून त्याने अंदाज केला की ही मुलगी आता जवळ जवळ आपल्याच वयाची असेल. तिचे एवढे सुंदर चित्र पाहून तो त्या मुलीच्या प्रेमात पडला! तरूण वय!. त्याने तत्क्षणी निश्चय केला की लग्न करीन तर याच मुलीशी!

तो दिवसरात्र त्या मुलीची स्वप्ने पाहू लागला. इतका, की त्याचे रोजच्या त्याच्या शिक्षणावरील, खाण्यापिण्यावरील, सर्व गोष्टींवरील लक्ष उडाले, आणि तो तिच्यासाठी इतका झुरू लागला, की त्याची तब्येत दिवसेंदिवस ढासळत चालली. कोणाला सांगण्याची त्याची हिम्मत होत नव्हती.

त्याची ढासळती तब्येत बघून राजाला चिंता वाटू लागली, त्याने राजवैद्याला बोलावले. त्याच्याकडून ही काही निदान होईना. तेवढ्यात राजाचा विश्वासू प्रधान तेथे आला. त्याने राजाला सांगून राजकुमाराशी बोलायला एक दिवस मुदत मागितली. दुसऱ्या दिवशी प्रधान त्याला एकांतात घेऊन गेला, आणि हळुवारपणे त्याला त्याच्या खिन्नतेचे कारण विचारले. प्रधानाच्या हळुवारपणे विचारण्यावर, राजकुमाराने सांगितले, “मी प्रेमात पडलो आहे”.

“वा, ही तर चांगली बातमी आहे! कोण आहे ती भाग्यवान?” प्रधानाने विचारले.

“ती काशीची राजकन्या आहे. मला तिचे लहानपणीचे चित्र खाली तळघरात दिसले, तेंव्हापासून मला दुसरे काहीही सुचत नाहीये. मला तिच्याशी लग्न करायचे आहे!” राजकुमार म्हणाला.

हे ऐकल्यानंतर सुरुवातीला प्रधानाला काही अर्थबोध झाला नाही. पण “काशीची राजकन्या” हे नाव त्याला कुठे तरी ऐकल्यासारखे वाटू लागले.

“राजकुमार, तुम्ही ते चित्र मला दाखवा बघू.” प्रधान म्हणाला.

राजकुमार प्रधानाला तळघरात घेऊन गेला, आणि त्याने ते चित्र प्रधानाला दाखवले.

ते चित्र पाहिल्याबरोबर, प्रधानाला सगळा प्रकार लक्षात आला.

“राजकुमार, मला तुम्हाला काही सांगायचे आहे,” प्रधान गंभीरपणे म्हणाला .

“काय?” राजकुमार आता व्याकुळ झाला होता.

“तुम्हाला या मुलीशी लग्न करता येणार नाही”.

“का पण?” राजकुमाराने व्यथित होत विचारले. “तिचे लग्न आधीच झाले आहे की काय?, की.. की.. ती जिवंत तर आहे ना?” राजकुमाराने व्याकुळ होत विचारले.

मग प्रधानाने त्याला पंधरा वर्षांपूर्वी राजदरबारात झालेल्या नाटकाची कहाणी सांगितली. कशा प्रकारे राजकुमाराला मुलीचा वेष देऊन ती भूमिका करायला सांगितली होती, आणि मग कसे राजदरबारातील चित्रकाराने त्याचे त्या वेषातील चित्र काढले होते, ही सर्व कहाणी प्रधानाने राजकुमाराला सांगितली.

“राजकुमार! तुम्ही त्या राजकुमारीशी विवाह करू शकत नाही, कारण की तुम्हीच आहात ती काशीची राजकुमारी!”

प्रधानाचे ते शब्द ऐकून राजकुमार अवाक आणि निःशब्द होऊन थोडा वेळ स्तब्ध राहिला.

पण पुढल्याच क्षणी, इतके दिवस त्याच्या मनात चाललेली घालमेल एकदम थांबली.,आणि त्याला पिसासारखे हलके हलके वाटू लागले. “ओह!. काशीची राजकन्या अशी कोणी नाहीच. मीच तो!.. आणि मी इतके दिवस उगीच झुरत होतो!”

वेदांतामधील एक अत्यंत अवघड आणि महत्वाचा सिद्धांत किती सोप्या पद्धतीने इथे समजून सांगितला आहे!

वेदान्त सांगतो, की जग हे आपल्यापासून काही वेगळे नाहीये. आपण “मी” आणि “इतर जग” असे त्याचे दोन काल्पनिक विभाग केले आहेत, त्यामुळेच सर्व दुःख निर्माण होते आहे.

आपणा सर्वांना, आनंदी असण्याची, आणि कायम आनंदी राहण्याची एक अनावर ओढ असते. पण तो आनंद आपल्या आत सापडत नसल्यामुळे, आपण तो वेड्यासारखा, बाहेर शोधायला लागतो. पण सत्य हे आहे, की आनंद बाहेर नाहीच. हे म्हणणे कदाचित आपल्याला लगेच पटणार नाही. तुम्ही म्हणाल, बाहेर अनेक गोष्टींमध्ये आम्हाला आनंद मिळतोच मिळतो. आपली आवडती वस्तू मिळाली, आवडत्या व्यक्तीचा सहवास मिळाला, किंवा मनाला आनंद देणारी एखादी घटना घडली, की आनंद होतो!

या गोष्टींमध्ये आनंद मिळतो हे जरी खरे असले, तरी, हा “तो” आनंद नाही, ज्याची आपल्याला आस आहे. आपल्याला “कधी कधी” , किंवा “काही प्रमाणात” आनंदी होण्याची आस नसते. तर परिपूर्ण, नेहमी टिकणारे आनंदीपण ही खरी आपली आस असते.

बाह्य वस्तू, व्यक्ति आणि परिस्थितीमुळे मिळणारा आनंद हा थोड्या काळासाठी, अनिश्चित, आणि भीतियुक्त असतो. (तो आनंद आपल्यापासून दुरावण्याची भीती). हे सर्व असेच कायम राहू शकत नाही, हे आपल्याला आत कुठेतरी माहिती असते.

खरा आनंद हा कुठल्याही बाह्य वस्तू, व्यक्ति, परिस्थितीवर अवलंबून नसतो, आणि चिरकाल टिकणारा असतो. आपल्याला खरे तर बाह्य वस्तूंचे क्षणभंगुरत्व माहिती असते, तरी, आपण आपला आनंद तिथेच शोधत राहतो.

या गोष्टीतील काशीची राजकुमारी जशी अस्तित्वात नाही, राजकुमाराने आपला आनंद फक्त तिच्या कल्पनेत पाहिला, तसेच आपण बाह्य जगात आनंद शोधतो. पण जेंव्हा त्याला कळाले, की तोच ती “राजकुमारी” आहे, तेंव्हा त्याचे सगळे दुःख, तळमळ नष्ट झाली. त्याचप्रमाणे, जेंव्हा आपले खरे रूप आपल्याला कळते, तेंव्हा, सर्व तळमळ, तत्क्षणी थांबते.

वेदांतातील अशा अनेक कथा आपण यापुढे पाहणार आहोत.

काहीतरी सकस वाचूयात.

उन्नतीच्या मार्गावर चालूयात!

Six of the mirror- story of feedback

March 23, 2024March 14, 2024 by Madhav Bhope

woman looking in mirror- Image by storyseta on Freepik

SIX OF THE MIRROR AND FOUR OF MINE

What is a feedback?

I have often heard that people improve if they are given a proper feedback. But what is a feedback? Is it a skill? Or art?

If it is skill, then I can cultivate it through practice. All it needs is to understand and master the skills involved. However, if it is an art, I think I shall have to add some inner part of myself to those skills. May be this part is my intuitive self or the sixth sense. Reflecting upon what giving or feedback is, let me look at it both as a skill and an art.

Six qualities of mirror

I have often heard that giving of feedback is like being a mirror to another person. How does the mirror give feedback? Let me give a detailed thought to this simile.

1. Specific

First, when I stand in front of the mirror, I see some grey hair on my head. The mirror is not vague; it doesn’t say that there is something disturbing about my appearance. In fact, the mirror is so specific that it tells exactly which part of the hair has greyed and to what extent. So, the first still that the mirror seems to be using in giving the feedback is that it is very specific as against being vague and general.

And what do I do when I give a feedback? Is it so specific? What efforts do I take to make it specific? I think, I tell people in the office, somebody asks me to clarify it, which is very rare, I specify only up to a point and not fully. Yes, I have to improve in this area. I must tell my subordinates; for instance, that the recommendation make in their note should be the logical conclusion of the preceding paragraphs. And at home, I can tell my wife that when the guests are entertained, it is the continuing sight of used cups and plates in the drawing room that upsets me.

2. Non judgmental

Secondly, I notice that the mirror just reflects me, or describes me the way I look. This is important in as much as its feedback is neither evaluative nor judgmental. While showing my grey hair the mirror does not say to me that I am becoming old. It is for me to understand what my grey hair means. The mirror has no meaning to give, no judgement to pass. When I give a feedback to the subordinate in the office, when he has failed to do some work assigned to him, for instance, I do feel like calling him useless. Do I refrain form evaluation, judging? I think I am always tempted to evaluate, when work is not done. I may say, “You are not efficient”. This is surely evaluation him negatively. Could I tell him, for instance, that I needed the information from him today, and it has not come? And at home, instead of telling my daughter, she is oversensitive (which is evaluative) I could tell her that whenever I am angry, she immediately starts sobbing.

3. Non-directing

Thirdly, after showing me my grey hair, I find that the mirror is totally silent. It is absolutely non-directing about my subsequent action and it has no advice to give me. When pointing out to my daughter that she has watched TV longer than she planned, I don’t refrain from voicing my expectation to her. I have an emotional involvement in her and I have also a father’s role. But will I at least reduce my need to direct her as she grows up? I don’t feel sure.

4. Immediate

Fourthly, I observe that the mirror gives immediate feedback as distinct from a delayed one. This brings to my mind that many times I postpone giving feedback to my colleagues or subordinates without a strong reason. When I give it after a lapse of time, I create uncomfortable feelings in them and they replay, “Why didn’t you tell then?” I cannot accept that every feedback can be given immediately. But if I am postponing, am I doing so consciously and for a valid reason?

5. Genuine

Fifthly, I am impressed by a less noticed characteristic of the mirror, it always gives me a genuine feedback. It never has a hidden agenda. I cannot claim that I am always free from ulterior motives when I give a feedback to others. Particularly, when I give a positive feedback, I discover after reflection that I was guided by some desire to please. My motive sometimes can even be manipulating for a future advantage. Many times my ulterior motive while giving the feedback to another person has been to seek his or her acceptance of me. My hidden agenda could be of this type. It is possible that I must have exaggerated my positive feedback in that process and bordered on sycophancy unwittingly. Even in giving a negative feed back, I could be sometimes, at least unconsciously, settling my past scores.

6.Whole

The mirror, sixthly, has a very unique character. It gives feedback on the whole of my person as far as it can see; my grey hair, my dress, my physical stature and even my moods as writ on the face. It doesn’t select some aspect of myself and tell me only about that aspect. I am amused that when I give feedback to my wife or a person in the office, I speak only about one aspect at a time, and more funnily, it is the negative one. I do observe on the breakfast table that the omelette is salty but ignore to say the cup of tea is really great that day.

These six qualities of the mirror are indeed laudable and howsoever difficult they may be, I would like to imbibe them – making my feedback specific, Descriptive, non – directing, immediate, Genuine and giving it on the Whole Person. I think it could be possible by practice. I know this practice is not very easy, but I can surely make an attempt at acquiring this bunch of skills and check on myself frequently.

Four of mine

But even if I acquire these skills someday, I don’t think I will be satisfied with that much. For, the mirror is a lifeless object and I feel myself different and perhaps greater than the mirror. Even an apt simile is useful up to a certain point. Beyond that, it may cease to be a source of learning. I can’t say that the mirror has everything that is necessary for giving a proper feedback. By taking the help of the mirror, I have examined feedback only as a bunch of some useful technical skills. Let me now turn to examine, what, as a living person, I can add of myself to these skills and perhaps convert them into an art.

1.Assessment of receptivity

It is important for me that I relate to the receiver of my feedback also as a living person. For this, first of all, I can use my assessment of the receptivity of the receiver of my feedback. The mirror can’t do this. My use of this judgement would necessitate my considering the mood of the receiver, his acceptance of me as a person and the time and place that I choose when I give him my feedback. If I don’t use such assessment, even my positive feedback may turn the receiver hostile towards me. I remember I had profusely praised my Professor of Economics for her classes in the presence of the College Principal and other Professors without caring to know how that would provoke her colleagues. She later pulled me up for my insensitivity. As regards negative feed back, it would be damaging to the receiver and ultimately to my relationship with him in the absence of my assessment about his receptivity. For instance, if he is under some tension and I tell him that his grammar is wrong, he would surely be justified in asking me to mind my own business.

2. Respect

Secondly, I think I can bring forth my respect for the other person when I give him feedback. I don’t think the mirror can ever acquire this quality. I think I can always remind myself that the receiver of my feedback has a capacity to use it. I don’t have to advise him about what to do with my feedback. Even if I have a valuable advice to give, I must check the temptation of giving it. For, I can respect his freedom to make use of my feedback. Therein lay his opportunity to grow. And by doing this, I am not “allowing” him to grow. Who am I to “allow” anyone to grow? All I am doing is preventing myself from blocking his growth when I refrain from giving him my advice.

3. Concern

The third important thing I can add to my feedback is my concern for the receiver. The lifeless mirror can’t have such concern. How do I communicate my concern to the other person? I think I don’t have to bother about it; for, if it exists, it will get communicated. May be non-verbally and may be even without my awareness. All I need to ensure is that such concern genuinely exists in me. Yet, in spite of my concern for him I am not going to insist that he should modify his behaviour according to what I think.

4.Intimacy

The fourth and the most important thing I can do is to take the opportunity to develop intimacy with the other person when I give him a feedback. The poor mirror can’t think of such opportunity. When I give a feedback to another person, I am in fact touching him. When I do that I myself am receiving his touch at that time. When my right palm touches my left palm, is not the left palm touching the right too? Every feedback, then, gives an opportunity to exchange touch, come closer and feel intimate. With that, the mutual trust grows, concern deepens, affection increase. I and the other person take off our masks voluntarily, one after another and see each other better, clearer and surer. Oh, how rejuvenating that would be!

Thus, adding myself to the mirror’s skills of giving feedback would mean acknowledging the receiver as a living person and using my Assessment of the Receptivity of the receiver, activating my Respect for him, acting out my Concern for him and taking feedback as an Opportunity to develop intimacy with him.

Six of the mirror and four of mine. I think that would be a creative combination.

Credit- State Bank Academy, Gurugram

If you like the post, you can subscribe to my blog for reading more such posts.

To share this on Facebook, whatsapp etc. please click on the respective icons below.

Subscribe to Blog via Email

The steering wheel of life

March 23, 2024March 12, 2024 by Madhav Bhope

आपणा सर्वांनाच एक गुणवत्तापूर्ण जीवन जगावेसे वाटते. जीवन हे परिपूर्ण कधीच असत नाही. पण तरीही ते आनंदी असू शकते. आत्तापेक्षा अधिक आनंदी जीवन जगणे हे आपल्याच हातात आहे. कसे? खालील गोष्टी अमलात आणल्या, तर जीवन आहे त्या परिस्थितीत आनंदी होऊ शकते-

जीवनात समतोल असला पाहिजे.

म्हणजे काय?

आपण जीवनरूपी कार चालवतो आहेत असे समजा, ज्याची 4 चाके आहेत. पहिले चाक हे आपले वैयक्तिक आयुष्य- आपले आरोग्य, आपले आर्थिक उत्पन्न, आपल्याला मनापासून करायला आवडणाऱ्या गोष्टी, या आपल्या वैयक्तिक आयुष्यात येतात.- ज्या गोष्टी आपल्याला कराव्याशा वाटतात- न की ज्या आपल्याला “कराव्या लागतात”.

दुसरे चाक म्हणजे आपले कौटुंबिक जीवन

तिसरे चाक म्हणजे आपले व्यावसायिक आयुष्य- नोकरी, धंदा, जे काही असेल ते.

चौथे चाक म्हणजे आपले सामाजिक आयुष्य- आपले मित्र, आपल्या अवतीभोवतीची माणसे, शेजारी पाजारी, नातेवाईक, इ.

वरीलपैकी एक चाक जरी समतोल नसले, तर आपली कार नीट चालू शकणार नाही. उदा. आपले आरोग्य चांगले नसेल, तर चिडचिडेपणा येतो. येणाऱ्या परिस्थितीला शांतपणे आणि धीरोदात्तपणे सामोरे जाणे हे आयुष्य बॅलन्सड् असण्याचे लक्षण आहे. आपण आयुष्यात येणाऱ्या संकटांना, गोंधळाला थांबवू शकत नाही. आयुष्य हे कधीच “आदर्श” किंवा “परिपूर्ण” असत नाही. चार पैकी एक किंवा जास्त चाकांची कुरकूर नेहमी असणारच. पण आपली आध्यात्मिक बैठक पक्की असेल तर गाडी डगमगणार नाही. अध्यात्म म्हणजे जीवनरूपी रथाचे स्टीअरिंग व्हील आहे. आपल्या “आत” अथांग शांतता आणि स्थिरता आहे- तिच्याशी फक्त कनेक्ट होण्याची गरज आहे.

लोक तुम्ही काय बोललात ते विसरतील, तुम्ही काय केले ते विसरतील, पण तुमच्याशी वागतांना त्यांना नेमके “कसे वाटले” ही जाणीव त्यांच्या मनात कायम कोरलेली राहील. तो अनुभव त्यांच्या कायम स्मरणात राहील.

स्वामी राम यांचे विचार

There are three very crucial principles that will change the quality of our life. All of us want to live a quality life. We can never have a perfect life. But we definitely can have a happy life. But we can choose to make our life happier than what it is now.

The first principle is to learn how to have a balance in life.

We drive the car of the life which has four wheels. The first wheel is our personal life, our health, our money, the things that we love to do. The things that we ‘want’ to do, and not the things that we ‘have’ to do.

The second wheel of the car is the family life.

The third wheel of the car is the professional life.

The fourth one is the social life. Our friends, people around us, relatives.

Even with one tire out of balance, we can not drive properly. If our health is out of order, we become irritable. Irritability is a symptom of an ‘out of balance’ life. Stability in our responses is a symptom of a life in balance. We are irritable, we snap, we react at the drop of a hat, for trivia, just because we are out of balance. People who have a balanced life know how to handle pressure. We can’t stop chaos in our life. Life is not going to be ideal. One or the other tire or even more than one tire is going to need more attention. But one thing that needs to be given constant priority is our spiritual practices. We can say that spiritual practice is the steering wheel of this car. To remain peaceful, to remain stable in the middle of chaos, we need to be deeply connected with the source of peace and stability, our inner self. To remain stable in the turbulence of the world, we need to have a rock strong solid foundation of deep religious practices.

People will forget what you said, people will even forget what you did, but people will never forget how you made them feel. The words are forgotten, the actions are forgotten, but the experience remains.

-From the thoughts of Swami Rama

प्रत्येक परिस्थिति-उन्नतीकी सामग्री

Like this:

Need and Desire आवश्यकता और इच्छा

आवश्यकता और इच्छा

Like this:

व्हावी ऐसी होळी जेणे मुक्तीची दिवाळी

Like this:

In search of happiness- The story of the princess of Kashi